درماتیت ها

 

 

Dr.Behrooz Barikbin

 

 

درماتیت تماسی یک واکنش التهابی پوست است که در اثر مواجهه با مواد حساسیت زا ( آلرژن) و تحریک کننده(Irritant) ایجاد می شود. بسیاری از مردم نسبت به مواد آلرژن واکنشی نشان نمی دهند ولی در تعداد کمی مواجهه با این مواد منجر به بروز درماتیت یا التهاب پوست می شود. موادی از قبیل اسیدها، قلیاها ، حلالهای شیمیایی و صابونهای قوی و مواد شوینده، معمولاً درماتیت تماسی تحریکی ایجاد می کنند . این مواد قادرند بر روی پوست هر فردی که استعمال شوند منجر به درماتیت گردند ولی مواد آلرژن فقط در افراد مستعد ایجاد واکنش می نمایند. یکی از شایعترین این واکنشهای آلرژیک تماسی، درماتیت تماسی آلرژیک به فلزات از جمله بدلی جات می باشد. موارد بسیاری دیده شده است که فردی به ساعت خود ، دکمه لباس، گوشواره وگیره های فلزی لباس که در تماس مستقیم با پوست بدن هستند واکنش نشان می‌دهد. در واقع این افراد در مواجهه با فلز مقصر که از نظر ژنتیکی به آن حساسند به این صورت واکنش نشان میدهند که ابتدا این فلز یا ماده آلرژن توسط سلولهای سیستم ایمنی واقع در اپیدرم پوست ( قسمت فوقانی پوست که در تماس با محیط خارج است) بنام سلولهای لانگرهانس شناسایی شده سپس از طریق جریان لنف به عقده‌های لنفاوی منطقه ای رفته و در آنجا سلولهای T که جزء مهمی از سیستم ایمنی را تشکیل می‌دهند این ماده آلرژن آن را ردیابی کرده و در حافظه خود باقی می گذارند. در مواجهه بعدی با فلز یا ماده آلرژن یا فلز را ردیابی کرده ودر حافظه خود باقی می گذارند . در مواجهه بعدی با فلز یا ماده آلرژن فوق حافظه ایمنی آنرا به خاطر آورده و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد،. به صورت خارش ، قرمزی، تورم، پوسته ریزی و در موارد شدید تاول بروز می نماید. شایعترین فلزی که واکنش تماسی آلرژیک به آن ایجاد می شود، نیکل می باشد. حساسیت به نيکل یک شکل ناتوان کننده و شایع در بین مراجعین به متخصص پوست می باشد. میزان شیوع آن از 1/13-4 درصد می باشد. نیکل در بسیاری از زیور آلات ، گیره های فلزی، دگمه های لباس ، ساعت ، لوازم فلزی مورد استفاده در منزل، وسایل ارتودونتیک و غیره وجود دارد. انسانها بطور دائم در تماس با نیکل در محیط کار و منزل هستند.

آلرژی به نیکل در خانمها شایعتر از آقایان است. یونهای نیکل در تماس با پوست انسان آزاد شده و منجر به التهاب شده خصوصا این حالت با تعریق تشدید می شود.

مثلا در فردی که به نیکل موجود در ساعت حساسیت دارد بعد از تماس مکرر با ساعت در پوست زیر آن در دچار خارش و قرمزی و پوسته ریزی و در برخی مواقع ایجاد تاول می گردد. تماسهای بعدی هم سبب ایجاد چنین حالتی می‌شود.

در برخی موارد دیده می شود که فرد حساس به نیکل موجود در ساعت جهت جلوگیری از ایجاد حساسیت از لاک ناخن در پشت ساعت استفاده می‌کند باید متذکر شد که اگر چه این کار سبب ایجاد سدی بر روی فلز میگردد ولی لاک ناخن دارای ماده ای بنام توسی لامید فرمالدئید رزین بوده که خود این ماده یکی از آلرژنهای معروف می‌باشد و می‌تواند ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک نماید. پس بهتر است کسی که به فلزات و بدلی جات حساسیت دارد حتما توسط متخصصین پوست ویزیت شود تا درماتیت تماسی وی از نظر بالینی تشخیص داده شود و سپس برای وی آزمایش patch test انجام شود که در این تست مواد آلرژن مختلف با پوست از جمله فلزات تماس داده می‌شوند و واکنش فرد نسبت به آنها سنجیده می شود وماده آلرژن مقصر شناخته می گردد. زیرا مواردی وجود دارد که فرد ممکن است به بدلی جات حاوی نیکل حساسیت نداشته باشد ولی نسبت به طلا یا نقره واکنش نشان دهد بنابر این شناسایی آلرژن مقصر جهت توصیه به عدم استفاده فرد از آن حائز اهمیت می باشد مثلا در فردیکه نسبت به نیکل حساسیت دارد می تواند از بدلی جات فاقد nickel که بر روی آنها nickel free درج شده است یا از طلا و نقره استفاده نماید.

نیکل که یک عنصر نادر است که در خاک ، آب، هوا و بیوسفر وجود دارد . آلرژی به نیکل ممکن است در هر سنی بروز کند و زمانیکه ایجاد شد تمایل به درمان دارد. تماس با نیکل در وسایل فلزی و همینطور تماس با نیکل موجود در مواد غذایی در فردی که دچار درماتیت تماسی آلرژیک به نیکل است می تواند سبب شعله ور شدن درماتیت تماسی وی گردد. شدت و الگوی آلرژی به نیکل متفاوت است.

برخی افراد حتی با تماس مختصر با نیکل دچار واکنش می شوند ولی در بقیه بعد از سالیان طولانی تماس با نیکل درماتیت ایجاد می گردد. برخی افراد دچار اگزمای دست مي‌شوند که در تماس با فلزات ایجاد می شود و برخی با خوردن مواد حاوی نیکل دچار درماتیت می شوند. گاهی سندرمی بنام baboon در فرد رخ می دهد به این صورت که بثورات گسترده در نواحی باسن و کشاله ران و چین های بدن و پلکها ایجاد می شود. حتی واکنشهای دیگر از جمله اریتم مولتی فرم و واسکولیت بدنبال بلع نیکل گزارش شده است. در برخی افراد نیز که به نیکل موجود در مواد غذایی آلرژی دارند ممکن است کهیر مزمن بروز نماید.

نیکل در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد از جمله سریال گوشت مرغ وماهی ، سیب زمینی، شیر و محصولات لبنی ، پیاز، آجیل ، شکلات و کاکائو و سویا حاوی مقادیر بالایی از نیکل هستند.